هزینه فرصت اصطلاحی است که مزایای بالقوه ای را که فرد در هنگام انتخاب بین چند گزینه نسبت به بهترین انتخاب از آن چشم پوشی می‌کند را توصیف می‌کند. در فرآیند تصمیم گیری هنگامی که یک انتخاب بر انتخاب دیگر پیروز می‌شود باید از قبل هزینه های فرصت آن را بررسی کرده باشید.
هزینه فرصت همان ارزشی است که شرکت هنگام انتخاب بین دو یا چند گزینه از دست می‌دهد بنابراین، یک کسب و کار یا فرد باید به فرصت‌هایی که می‌تواند هر زمان با گرفتن یک تصمیم از دست دهد، آگاه باشد، این امر مستلزم سنجیدن دقیق گزینه ها و تصمیم گیری در مورد بهترین انتخاب است.
هزینه فرصت از دست رفته
فرمول هزینه فرصت = گزینه از دست داده – گزینه انتخاب شده
فرض کنید بین دو انتخاب در سرمایه گذاری مانده باشید، میانگین سود بدست آمده از بورس 10% و سود سرمایه گذاری در ملک 8% باشد هزینه فرصت بدست آمده مساوی است با 2 درصد، حالا شما باید علاوه بر برآورد بین دو انتخاب ریسک و ضرر های احتمالی را نیز در نظر بگیرید.
چه زمانی از هزینه فرصت می‌توان استفاده کرد؟
در هر شرایطی که باشید حتی اگر صد در صد از تصمیم خود مطمئن باشید هم بهتر است هزینه فرت را بررسی کنید این هزینه صرفا شامل هزینه های مالی نیست صرف زمان، انرژی، نیروی کار، همه جزء هزینه فرصت بشمار می‌روند.
به طور کلی، هر چه ریسک از دست دادن پول در یک سرمایه گذاری بیشتر باشد، بازده بالاتری را به همراه خواهد داشت بنابراین، مقایسه هزینه‌های فرصت سرمایه‌گذاری‌های بسیار پرخطر، مانند سهام یا سرمایه‌گذاری‌های تقریباً بدون ریسک، مانند اوراق خزانه‌داری ایالات متحده، می‌تواند دشوار باشد. ممکن است هزینه فرصت زیادی برای انتخاب اوراق بهادار به جای سهام وجود داشته باشد، اما ممکن است اهمیت امنیتی که اولی فراهم می‌کند از الباقی خصوصیات دومی بیشتر باشد.
ذکر مثال (هزینه فرصت)
فرض کنید زهره در تلاش است تصمیم بگیرد که آیا مایل به تحصیل در رشته معماری است یا تجارت. او برای هر دو برنامه در یک مدرسه درس می‌خواند، به این معنی که شهریه و هزینه زندگی او برای هر یک از نتایج یکسان خواهد بود. او می‌خواهد در رشته تحصیلی انتخابی خود مدرک لیسانس را دنبال کند، بنابراین هزینه کلی مدرک فارغ از تصمیم او تغییر نمی‌کند.
برای محاسبه هزینه فرصت در این مثال، زهره باید به درآمد مورد انتظار خود در هر دو زمینه نگاه کند. او متوجه می‌شود که یک مدیر با مدرک لیسانس در تجارت به احتمال زیاد 50000 دلار حقوق دریافت می‌کند. یک معمار با مدرک لیسانس به طور متوسط 55000 دلار در سال درآمد خواهد داشت. این به این معنی است که اگر زهره در زمینه تجارت تحصیل کند، برای بقیه عمر کاری خود هزینه فرصتی معادل 5000 دلار در سال خواهد داشت. در این مثال، اگر زهره صرفاً بر اساس حقوق تصمیم می‌گیرد، به احتمال زیاد معماری را انتخاب می‌کند.
مثال دوم
حالا فرض کنید یک کارخانه نساجی می‌خواهد خط جدیدی از پارچه ها را راه اندازی کند، در حال حاضر این کارخانه با ظرفیت محدود مشغول به کار است، بنابراین شرکت تشخیص داده که باید کارخانه فعلی خود را گسترش دهد یا اینکه کارخانه دوم خود را افتتاح کند. پس از مدتی تحقیقات، آنها هزینه ساخت یک کارخانه جدید را 45000 دلار و هزینه توسعه کارخانه فعلی آنها را 20000 دلار برآورد کردند
اگر این شرکت کارخانه فعلی خود را توسعه دهد، باید دو هفته از تولیدات خود دست بکشد که هزینه آن حدود 17000 دلار خواهد بود. بنابراین، اگر کارخانه خود را گسترش دهد، کل هزینه آن 37000 دلار خواهد بود.
در این شرایط، هزینه فرصت ساخت یک کارخانه جدید 8000 دلار (45000 – 37000) خواهد بود. حتی با وجود هزینه تعطیلی دو هفته ای با گسترش کارخانه خود به جای ساخت کارخانه جدید، در هزینه های خود صرفه جویی می‌کند.
اهمیت هزینه فرصت
اهمیت هزینه های فرصت را می‌توان به عنوان نکات کلیدی زیر خلاصه کرد:
هنگام تصمیم گیری چشم پوشی از سود کوتاه مدت به نفع یک سرمایه گذاری بلندمدت خواهد بود، این هزینه ها به سنجش مزایا و معایب هر گزینه کمک می‌کند.
این هزینه ها به ارزیابی دوام یک فرصت تجاری خاص کمک می‌کند. همچنین ممکن است به افراد در تصمیم گیری در مورد اینکه آیا یک اقدام خاص در درازمدت به نفع آنها خواهد بود یا خیر کمک کند. گرفتن یک تصمیم درست از گزینه های مختلف ممکن است با دانستن هزینه فرصت فرآیند را ساده تر کند. هزینه فرصت به مزایا و معایب و حتی اقدام یا تصمیم گیری کمک می‌کند و در نهایت، برای تجزیه و تحلیل اهداف بلند مدت مفید است.